Γονούσσα Κορινθίας

       Η Γονούσσα (ή Λιόπεσι) βρίσκεται 25 km αποσταση από το Κιάτο και σε υψόμετρο 280 μέτρων απο την επιφάνεια της θάλασσας. Το όνομα της προέρχεται απο την αρχαία πόλη της Πολίχνης Γονόεσσας (αναφέρεται στον Κατάλογο των Νηών της Ιλιάδας) ή αργότερα Δονούσσας. Στο νότιο άκρο του χωριού υπάρχουν υπολείματα αρχαίου οχυρού (ακριβώς επάνω από την βρύση "χαλματζά" στην θέση "σταυρός"). Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας αναφέρεται με το όνομα Λιόπεσι. 


Από την Γονούσσα καταγόταν ο Κύψελος, ο τύραννος της Κορίνθου (657 - 627 π.Χ.). Ηταν γιος της Λάβδα και του Αιτίωνα από την Γονούσα, μία κόμη της Σικυώνας Η μητέρα του ανήκε στη οικογένεια των Βακχιάδων, αλλά επειδή ήταν κουτσή από το ένα πόδι, κανένας από αυτούς δεν την ήθελε. Τελικά παντρεύτηκε τον Αιτίωνα, έναν απλό πολίτη, αν και αυτό απαγορευόταν στους Βακχιάδες. Όταν το γεγονός έγινε γνωστό, το μαντείο των Δελφών με αρκετούς χρησμούς προειδοποίησε την πτώση των Βακχιάδων και την εξορία τους από τα παιδιά της Λάβδας. Αργότερα οι Βακχιάδες φοβούμενοι τους χρησμούς προσπάθησαν να σκοτώσουν το νεογέννητο παιδί της,  αλλά η μητέρα του το έκρυψε σε μία κυψέλη  (σεντούκι). Από αυτό το γεγονός πήρε το όνομα, Κύψελος.


Ο Πολέμαρχος Κύψελος, βοηθούμενος από ένα χρησμό των Δελφών, ανέλαβε την εξουσία και κυβέρνησε την Κόρινθο επί τριάντα χρόνια. Οι εξόριστοι Βακχιάδες έφυγαν άλλοι στην Κέρκυρα και άλλοι στην Σπάρτη και Ετρουρία. Ως φόρο τιμής προς στους Δελφούς, έκτισε ένα θησαυροφυλάκιο εκεί. Οι απόγονοι του έκαναν δωρεά στην Ολυμπία, μία κυψέλη από ξύλο βελανιδιάς, διακοσμημένη με εικόνες και παραστάσεις μυθολογικές και σκαλισμένες με χρυσό και ελεφαντοστούν. Ο Κύψελος, ήταν ο πρώτος τύραννος της Κορίνθου και κυβέρνησε την πόλη  ευνοώντας τις κατώτερες τάξεις και φερόμενος σκληρά προς τους αριστοκράτες. Κατά την διάρκεια της ηγεμονίας του, η πόλη ανέπτυξε το εμπόριο και ίδρυσε νέες αποικίες.


Σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρων απο την Γονούσσα βρίσκεται το μοναστήρι της Λέχωβας (11ος αιώνας μ.χ.). Η Εκκλησία είναι σταυροειδής με οκταγωνικό τρούλο. Σώζονται μαρμάρινες πλάκες στο πάτωμα και γλυπτά. Σε εντοιχισμένα προσκυνητάρια σώζονται μερικές τοιχογραφίες. Επίσης στην μονή υπάρχουν πολλές μεταβυζαντινές εικόνες η πιό σημαντική εκ των οποίων είναι αυτή της παναγίας με αναγραφόμενη επιγραφή "Θεόδωρος Αναγνώστης Παπαντώνης, λεγόμενος Γεωργανάς ιστόρησε  1659".   Ακριβώς δίπλα στον Ναό υπάρχει αρχαιότερη (εκκλησία) μικρή μονόκλιτη βασιλική.
πηγη http://www.kiato.eu