Δ Υ Σ Λ Ε Ξ Ι Α
(Το κείμενο αυτό παρουσιάστηκε από τον Διευθυντή του Σχολείου Παπαγεωργάκη Παναγιώτη σε συγκέντρωση ενημέρωσης γονέων την 18-3-2005 με την ευκαιρία επίδοσης των βαθμών Β΄ τριμήνου2004-05).
Η αλήθεια είναι ότι μέχρι αυτή τη στιγμή, κανένας δεν ξέρει τι πραγματικά είναι δυσλεξία ή τι την προκαλεί. Ξέρουμε όμως πολλά για τον όρο και κατά συνέπεια η δυσλεξία τείνει να περιγραφεί από την άποψη των συμπτωμάτων της ή εναλλακτικά από αυτά που δεν είναι. Π.χ "η δυσλεξία δεν οφείλεται σε χαμηλή νοημοσύνη" ή "η δυσλεξία δεν είναι ασθένεια, δεν έχει θεραπεία".
Το International association of dyslexia αναφέρει: "Η δυσλεξία δεν είναι ασθένεια, δεν έχει καμιά θεραπεία" βασιζόμενοι πάνω σ΄ αυτό αλλά και στο γεγονός ότι καμιά διεθνή επιστημονική κοινότητα δεν έχει αναγνωρίσει μέχρι σήμερα κάποια συγκεκριμένη μέθοδο θεραπείας της δυσλεξίας, σας εφιστούμε την προσοχή. Ιδιαίτερα γι' όλα αυτά τα κέντρα "αξιολόγησης, υποστήριξης -και σε αρκετές περιπτώσεις ακόμη και- θεραπείας!" τα οποία ξεφυτρώνουν καθημερινά στις γειτονιές μας. Άνθρωποι σαν τους Einstein, Da Vinci που ήταν δυσλεκτικοί αποδεικνύουν ότι δεν είναι νοητική υστέρηση. Αλλά είναι η άγνοια που καθηλώνει, οπισθοδρομεί και καταδικάζει υπέρλαμπρα μυαλά να ζουν μέσα σ΄ ένα πρόβλημα, μια δακτυλοδεικτούμενη διαφορετικότητα, σε μια διαρκή αγωνία...
Ψάχνοντας θα βρούμε πολλούς ορισμούς και προτεινόμενες αιτίες της δυσλεξίας. Οι συγγραφείς υποβάλουν τις απόψεις και τις θεωρίες τους, οι οποίες διαφέρουν γενικά από τις απόψεις και τις θεωρίες άλλων. Δικαιολογημένα, αυτό συχνά οδηγεί σε σύγχυση. Εντούτοις, εάν βρίσκεστε σε αυτήν την θέση και αναρωτιέστε πώς μπορείτε να αρχίσετε να καταλαβαίνετε έναν όρο που δεν έχει έναν καθορισμό, μην απελπίζεστε.
Εκείνοι που συνεργάζονται με τα δυσλεκτικά παιδιά και τους ενηλίκους σε καθημερινή βάση, μαθαίνουν γρήγορα να αναγνωρίζουν τα σημάδια της δυσλεξίας. Αν και τα συμπτώματα που παρουσιάζουν δύο δυσλεκτικοί δεν είναι ακριβώς τα ίδια, όλοι οι δυσλεκτικοί μοιράζονται αρκετά κοινά συμπτώματα ώστε να κάνουν την αναγνώριση του όρου πιθανού. Δεν θέλω να σας υποβάλλω ένα οδηγό αλλά αντί αυτού θα σας απαριθμήσω μερικούς από τους κοινούς ορισμούς που "κυκλοφορούν" αυτήν την περίοδο.
Εάν υποψιάζεστε ότι είστε δυσλεκτικοί, οι ίδιοι ή το παιδί σας, μπορείτε να το προσδιορίσετε με οποιοδήποτε από τους παρακάτω καθορισμούς. Να είστε τίμιοι με τον εαυτό σας, επειδή βαθιά μέσα σας γνωρίζετε ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα και αυτό είναι το πρώτο βήμα για την επίλυση του.
Ο απλός ορισμός της δυσλεξίας είναι "ευφυή, έξυπνα ή ακόμα και ταλαντούχα άτομα τα οποία, για κανέναν προφανή λόγο, αγωνίζονται να μάθουν μέσω της γραπτής ή προφορικής γλώσσας". Η παγκόσμια ομοσπονδία της νευρολογίας καθορίζει τη δυσλεξία ως "αναταραχή που φανερώνεται από τις δυσκολίες στην εκμάθηση του διαβάσματος, παρά την επαρκή νοημοσύνη και τις κοινωνικές και πολιτιστικές ευκαιρίες του ατόμου".
Η δυσλεξία δεν είναι αυστηρά μόνο μια διαταραχή ανάγνωσης που χαρακτηρίζεται από τις αντιστροφές. Είναι ένα σύνδρομο των πολλών και ποικίλων συμπτωμάτων που έχει επιπτώσεις στα εκατομμύρια των παιδιών και των ενηλίκων.
Η δυσλεξία είναι η δυνατότητα που έχει κάποιος να "δει" πολυδιάστατα, την συνολική εικόνα, ή από οποιαδήποτε θέση κάθε φορά. Η δυνατότητα να σκέφτεται με εικόνες και να καταχωρούνται αυτές οι εικόνες ως πραγματικές. Κατά συνέπεια, αναμιγνύεται η δημιουργική σκέψη με την πραγματικότητα αλλάζοντας πολλές φορές αυτό που βλέπει ή ακούει.
α) Για να διαβάσει και να συλλαβίσει απαιτεί το συντονισμό πολλών λειτουργιών εγκεφάλου. Τα προβλήματα προκύπτουν σε ένα ή περισσότερα λειτουργικά επίπεδα.
β) Η αναπτυξιακή δυσλεξία είναι μια, νευροβιολογικά βασισμένη, έλλειψη στην απόκτηση των δεξιοτήτων ανάγνωσης και ορθογραφίας, σε σχέση πάντα με τις γενικές διανοητικές δυνατότητες του ατόμου.
γ) Η δυσλεξία είναι μια απόκλιση μεταξύ ενός υψηλού αποτελέσματος στα τεστ νοημοσύνης και των χαμηλών αποτελεσμάτων στα τεστ ανάγνωσης / ορθογραφίας.
Η δυσλεξία είναι μια ανικανότητα η οποία αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο εγκέφαλος επεξεργάζεται το γραπτό υλικό. Έχει επιπτώσεις που ποικίλλουν από άτομο σε άτομο. Εντούτοις, όλοι οι δυσλεκτικοί διαβάζουν σε επίπεδα σημαντικά χαμηλότερα από αυτά που χαρακτηρίζουν την ηλικία ή τη νοημοσύνη τους.
Η δυσλεξία είναι μια μαθησιακή δυσκολία που χαρακτηρίζεται από τα προβλήματα με τη γραπτή ή προφορική γλώσσα όπως η ανάγνωση, η γραφή, ο συλλαβισμός, η ομιλία ή η ακοή. Η λέξη δυσλεξία περιγράφει ένα διαφορετικό είδος μυαλού, συχνά ταλαντούχο, υπερ-παραγωγικό, και το οποίο μαθαίνει με έναν διαφορετικό τρόπο. Η δυσλεξία είναι μια σύμφυτη διαταραχή της λειτουργίας του εγκεφάλου που προκαλεί ποικίλες μαθησιακές δυσκολίες, ειδικά σε σχέση με την ανάγνωση, το γράψιμο και το συλλαβισμό.
Κοινά χαρακτηριστικά της δυσλεξίας
Οι περισσότεροι δυσλεκτικοί συνήθως εκφράζουν, τουλάχιστον, 10 από τα ακόλουθα γνωρίσματα και συμπεριφορές. Αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να ποικίλουν από μέρα σε μέρα ή ακόμη και από λεπτό σε λεπτό... Το συνεπέστερο πράγμα με τους δυσλεκτικούς είναι η ασυνέπειά τους.
Γενικά
-Εμφανίζεται λαμπρός, ιδιαίτερα ευφυής, και ευκρινής αλλά ανίκανος να διαβάσει, να γράψει, ή να συλλαβίσει σε ικανοποιητικό επίπεδο.
-Χαρακτηρίζεται συχνά ως τεμπέλης, "κουτός", απρόσεκτος, ανώριμος, "δεν προσπαθεί αρκετά" ή "έχει πρόβλημα συμπεριφοράς."
-Δεν είναι" αρκετά πίσω" ή "αρκετά κακός στα μαθήματα" ώστε να αντεπεξέλθει στο σχολικό πρόγραμμα.
-Με υψηλό δείκτη νοημοσύνης χωρίς όμως να τα πηγαίνει καλά στα ακαδημαϊκά τεστ. Τα καταφέρνει στα προφορικά, αλλά όχι και στα γραπτά.
-Αισθάνεται "χαζός" έχει πολύ λίγο αυτοσεβασμό, αυτοεκτίμηση, κρύβει ή καλύπτει τις αδυναμίες του με έξυπνες, αντισταθμιστικές, στρατηγικές. Αποθαρρύνεται εύκολα και γίνεται συναισθηματικά ευαίσθητος για τη σχολική ανάγνωση ή τα τέστ του.
-Ταλαντούχος στην τέχνη, το δράμα, τη μουσική, τον αθλητισμό, τη μηχανική, την ιστορία-αφήγηση, τις πωλήσεις, τις επιχειρήσεις, τη σχεδίαση, την οικοδόμηση, ή την εφαρμοσμένη μηχανική. Άριστος στους Η/Υ.
-Συχνά ονειροπολεί, "χάνεται" εύκολα ή χάνει την ακολουθία του χρόνου.
-Δυσκολία στην συγκέντρωση της προσοχής, εμφανίζεται ως "υπερβολικός" ή "ονειροπόλος."
Μαθαίνει καλύτερα μέσο της εμπράγματης εμπειρίας, των επιδείξεων, του πειραματισμού, της παρατήρησης, και των οπτικών βοηθημάτων.
Όραση, ανάγνωση και ορθογραφία
-Παραπονιέται συχνά για ιλίγγους, πονοκέφαλους ή πόνους στο στομάχι κατά τη διάρκεια του διαβάσματος(και ιδίως όταν απαιτείται ιδιαίτερη συγκέντρωση για κατανόησή κειμένου).
-Συγχέει τα γράμματα, τους αριθμούς, τις λέξεις, τις ακολουθίες, ή εξηγήσεις.
-Διαβάζοντας ή γράφοντας παρουσιάζει επαναλήψεις, προσθήκες, μεταθέσεις, παραλείψεις, αντικαταστάσεις και αντιστροφές στα γράμματα, τους αριθμούς ή/και τις λέξεις.
-Παραπονιέται με την αίσθηση ή την θέα, ανύπαρκτης, μετακίνησης διαβάζοντας, γράφοντας, ή αντιγράφοντας.
-Φαίνεται να έχει δυσκολία με την όραση, όμως οι οφθαλμολογικές εξετάσεις δεν αποκαλύπτουν κανένα πρόβλημα.
-Εξαιρετικά έντονη όραση και παρατηρητικότητα, ή έλλειψη στην αντίληψη βάθους και την περιφερειακή όραση. --Διαβάζει και ξαναδιαβάζει με λίγη όμως κατανόηση.
-Συλλαβίζει φωνητικά και αντιφατικά (ασυνεπώς).
Ακρόαση και ομιλία
-Έχει επεκτείνει την ακοή του, ακούει πράγματα που δεν λέγονται ή δεν είναι προφανή σε άλλους, αποσπάται εύκολα από ήχους.
-Δυσκολία να εκφράσει τις σκέψεις του, μιλά με αναποτελεσματικές (στην αποτύπωση των ιδεών) φράσεις, αφήνει ελλιπείς τις προτάσεις του, υπό πίεση μπορεί να εκδηλώσει τραυλισμό, προφέρει λανθασμένα τις μεγάλες λέξεις ή μεταθέτει τις φράσεις, τις λέξεις, και τις συλλαβές .
Δεξιότητες
-Πρόβλημα με το γράψιμο ή την αντιγραφή, το πιάσιμο μολυβιών γίνεται με ασυνήθιστο τρόπο, --ο τρόπος γραφής ποικίλλει ή/και είναι δυσανάγνωστη.
-Αδέξιος, ασυντόνιστος, δεν είναι καλός στο ποδόσφαιρο ή τον ομαδικό αθλητισμό
-Δυσκολία με τους λεπτούς χειρισμούς και τις μηχανικές κινήσεις σε προκαθορισμένους στόχους ή "αποστολές", επιρρεπής σε κίνηση-ασθένεια.
-Μπορεί να είναι αμφιδέξιος, και συγχέει συχνά αριστερά/ δεξιά.
Διαχείριση Μαθηματικής σκέψης και χρόνου
-Έχει μεγάλη δυσκολία να λέει την ώρα, να διαχειρίζεται τον χρόνο, στην εκμάθηση των τοποθετημένων διαδοχικά πληροφοριών ή στόχων ή να είναι στην ώρα του εκεί κι όταν πρέπει.
-Υπολογίζει μετρώντας τα δάχτυλα και χρησιμοποιώντας άλλα τεχνάσματα, ξέρει τις απαντήσεις αλλά δεν μπορεί να τις αποτυπώσει σε χαρτί.
Μπορεί να μετρήσει, αλλά έχει δυσκολία στο να μετρά αντικείμενα και στις οικονομικές του δοσοληψίες (καταμέτρηση και διαχείριση χρημάτων).
-Μπορεί να κάνει αριθμητική, αλλά αποτυγχάνει με τα προβλήματα(αφηγηματικά), δεν μπορεί να "πιάσει" εύκολα την άλγεβρα ή τα υψηλότερα μαθηματικά.
Μνήμη και γνώση
-Άριστη μακροπρόθεσμη μνήμη όσον αφορά τις εμπειρίες, τις τοποθεσίες και τα πρόσωπα.
-Φτωχή μνήμη για τις ακολουθίες, τα γεγονότα και τις πληροφορίες που δεν έχουν βιωθεί.
-Σκέφτεται πρώτιστα με τις εικόνες και το συναίσθημα(ή αισθήσεις -κιναισθητικός), όχι με ήχους ή λέξεις (λίγος εσωτερικός διάλογος).
-Συμπεριφορά, υγεία, ανάπτυξη και προσωπικότητα
-Εξαιρετικά ατίθασος ή καταναγκαστικά τακτικός
-Μπορεί να είναι ο κλόουν (της τάξης), ταραχοποιός, ή πάρα πολύ ήρεμος.
-Είχε, κατ' ασυνήθιστο τρόπο, περάσει πολύ γρήγορα ή πολύ αργά τα αναπτυξιακά στάδια (ομιλία, μπουσούλημα, περπάτημα, δέσιμο παπουτσιών).
-Επιρρεπείς σε μολύνσεις αυτιών, ευαίσθητος στα τρόφιμα, τις πρόσθετες ουσίες, και τα χημικά προϊόντα.
-Μπορεί να κοιμάται πολύ βαριά ή ελαφριά ,να βρέχει το κρεβάτι του ακόμη και μεγάλη ηλικία.
-Κατ' ασυνήθιστο τρόπο έχει υψηλή ή χαμηλή αντοχή στον πόνο.
-Ισχυρή αίσθηση δικαιοσύνης, συναισθηματικά ευαίσθητος, αγωνίζεται για την τελειότητα.
-Τα λάθη και τα συμπτώματα αυξάνονται εντυπωσιακά με τη σύγχυση, τη χρονική πίεση, τη συναισθηματική πίεση, ή τη κακή υγεία.
Προειδοποιητικές ενδείξεις της Δυσλεξίας
Όσο νωρίτερα γίνεται η διάγνωση της δυσλεξίας τόσο καλύτερα. Ένα παιδί που θα εμφανίσει ένα συνδυασμό από τα επόμενα συμπτώματα θα πρέπει να αξιολογηθεί από έναν εκπαιδευτικό ψυχολόγο.
Θα υπάρχουν πάντα:
--δυσκολίες στο γραπτό λόγο
--δυσκολίες στη γραφή
--σοβαρά προβλήματα στην ορθογραφία
--αργοπορία στη μάθηση της ανάγνωσης
Θα υπάρχουν συχνά:
- δυσκολίες στα μαθηματικά, ειδικά στην αφομοίωση συμβόλων και μορφών όπως οι πίνακες πολλαπλασιασμού
-προβλήματα στη βραχυπρόθεσμη μνήμη και οργάνωση
-δυσκολίες στην παρακολούθηση οδηγιών και αλληλουχίας δρωμένων
-προβλήματα στην κατανόηση γραπτών κειμένων
-παλινδρομική εκδήλωση ικανοτήτων.
Θα υπάρχουν μερικές φορές:
-δυσκολίες στον προφορικό λόγο
-προβλήματα στην εκτίμηση της απόστασης και της ενημερότητας του χώρου
-σύγχυση δεξιού και αριστερού.
Μία αξιολόγηση θα είναι το πρώτο βήμα για να βοηθηθεί το παιδί ή το νεαρό άτομο προκειμένου να ξεπεράσει τις δυσκολίες του. Διαθέτοντας αυτή την αξιολόγηση, ο καταρτισμένος εκπαιδευτικός και ο γονιός μπορεί να προσαρμόσουν το πρόγραμμα στις ειδικές μαθησιακές ανάγκες του παιδιού, προκειμένου να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή του, τα κίνητρα και τις στρατηγικές διεκπεραίωσης της μάθησης.
Κάθε βοήθεια είναι χρήσιμη, κάθε άτομο που θα καθίσει ν' ασχοληθεί με υπομονή και γνώση θα μπορέσει να βοηθήσει το δυσλεξικό παιδί, έφηβο ακόμη κι ενήλικο. Μην περιμένετε θαύματα, θα είναι σα να ζητάμε να αλλάξει κάποιος τη δομή και τη λειτουργία ενός διαφορετικού εγκεφάλου.
Καθίστε με υπομονή και οπλισμένοι με γνώση δίπλα στο δυσλεξικό παιδί, έχει περισσότερη ανάγκη να βοηθηθεί στο τομέα του σχολείου από άλλα παιδιά, γι αυτό μην τα φέρνετε ποτέ σε σύγκριση με άλλους, είναι ένα απ΄ τα μεγαλύτερα λάθη που όλοι έχουμε κάνει και πιθανότατα να κάνουμε ακόμη.